|
Post by Gloria on May 22, 2013 0:40:49 GMT -5
Imposuitque comae radios, praesagaque luctus Pectore sollidto repetens suspiria dixit ; Si potes his saltern monitis parere parentis, Parce, puer, stimulis, et fortius utere loris : Sponte sua properant ; labor est inhibere volentes. Nee tibi directos placeat via quinque per arcus. Sectus in obliquum est lato curvamine limes, Zonaiumque trium contentus fiae polwmque Effugit australem junctamque aquilonibus Arcton. Hac sit iter ; manifesta rotae vestigia cernes. Utque ferant aequos et coelum et terra calores. Nee preme nee summum molire per aethera currum ; Altius egressus coelesEia tecta cremabis, Inferius terras ; medio tutissimus ibis. Neu te dexterior tortum declinet ad Anguem/ Neve sinisterior pressam rota ducat ad Aram : Inter utrumque tene. Fortunae cetera mando, Quae juvet et melius quam tu tibI consular, opto. Dum loquor, Hesperio positas ill litore metas Humida nox tetJgit Non est mora libera nobis ; Poscimur, et fulget tenebris Aurora fugatis. CorrLpe lora manu, vel, si niutabile pectus Est tibi, consiliis, non curribus utere nostris, Dum potes et solidis etiam nunc sedibus adstas, Dumque male optatos non dum premis inscius axes. Quae tutus spectes, sine me dare lumina terris. Occupat il!e levem juvenili corpore currum, Statque super manibusque datas contingere habenas . Gaudet, et invito grates agit inde parenti Interea volucres, Pyroeis, Eous, et Aethon, Solis equi, quartusque Phlegon, hinnitibus auras Flammiferis implent pedibusque repagula pulsant. Quae postquam Tethys, fatonim ignara nepotis, Repulit, et facta est immensi eopia mundi, Corripuere viam, pedibusque per aera mods Obstantes scindunt nebulas, pennlsque levati
Hosted byGOOgle
METAMORPH, LIB. II.
Praetereunt ortos isdcm de parttbus Euros. Sed leve pondus erat, nee quod cogiioseere possent Solis equi, solitaque jugum gravitate carebat ; Utque labant curvae justo sine pondete naves, Perque mare instabiles nimia levitate feruntur, Sic onere assueto vacuus dat in aera saltus Succutiturque alte similisque est currus inani. Quod simulac sensere, ruuat tritumque relinquunC Quadrijugi spatium, nee, quo prius, ordine currunt. Ipse pavet, nee qua commissas flectat habenas, Nee scit qua sit iter, nee, si sciat, imperet illis. Turn primum radiis gelidi caluere Triones, Et vetito frustra tentarunt aequore tingi ; Quaeque polo posita est glaciali proxima Serpens, Frigore pigra prius nee fonnidabilis ulli, Incaluit sumsitque novas fervoribus iras. Te quoque turbatum memorant fugisse, Boote, Quamvis tardus eras et te tua Plaustra tenebaiiL Ut vero summo despexit ab aethere terras Infelix Phaethon.penitus penitusque jacentes, Palluit et subito genua intremuere timore, Suntque oculis tenebrae per tantum lumen obortae. Et jam mallet equos nunquam tetigisse patemos ; Jam cognosse genus piget, et valuisse rogando j Jam Meropis dici cupiens, ita fertur, ut acta Praecipiti. pinus borea, cui victa retnisit Erena suus rector, quara dis votisque reliquit. Quid faciat ? Multum coeli post terga relictum. Ante oculos plus est : animo metitur utnunque, Et modo, quos i!li fatum contigere non est, Prospicit occasus, interdum respicit ortus ; Quidque agat ignarus, stupet, et nee frena remittit Nee retinere valet, nee nomina novit equorum ; Sparsa quoque in vario passim miracula coelo Vastarumque videt trepidus simulacra ferariim. Est locus, in geminos tibi braehia concavat arcus
Hosted byGOOgle
l6 P. OVIDII NASONIS
Scorpios, et cauda flexisque utrimque lacertis Porrigit in spatium signorum membra duoram. Hunc puer ut nigri madidum sudore veneni Vulnera curvata minitantem cuspide vidit, Mentis inops gelida formidine lorn remisit Quae postquam summo sensere jacentia tergo, Exspatiantur equi, nulloque inhibente per auras Ignotae regionis eunt, quaque impetus egit, Hac sine lege ruunt, altoque sub aethere fixis Incursant stellis rapiuntque per avia currum, Et modo summa petunt, modo per decliva viasque Praecipites spatio terrae propiore femntur. Inferiusque suis fraternos currere Luna Adroiratur equos, ambustaque nubiLa fumant ; Corripitur flammis, ut quaeque altissima, tellus, Fissaque agit rimas et sucis aret ademtis ; Pabida canescunt, cum frondibus uritur arbos, Materiamque suo praebet seges arida damno. Parva queror : magnae pereunt cum moenibus urbes, Cumque suis totas populis incendia gentes In cinerem vertuiit. Silvae cum montibus ardent ; Ardet Athos Taurusque Cilix et Tmolus et Oete, Et tunc sicca, prius celeberrima fontibus, Ide, Virgineusque Helicon et nondum Oeagrius Haemos ; Ardet in immensum geminatis ignibus Aetne, Pamasusque biceps et Eryx et Cyntbus et Othrys, Et tandem Rhodope nivibus caritura, Mimasque Dindyraaque et Mycale natusque ad sacra Cithaeron ; Nee prosunt Scythiae sua frigora ; Caucasus ardet, Ossaque cum Pindo majorque ambobus Olympus, Aiiriaequc Alpes et nubifer Apenninus. Turn vero Phaetlion cunctis e partibus orbem Adspicit accensum, nee tantos sustinet acstus, Ferventesque auias velut e fomace profunda Ore trahit, currusque suos candescere sentit ; Et neque jam cineres ejectatamque favillam
Hosted byGOOgle
Ferre potest, calidoque involvitur undJque fumo ;
Quoque eat aut ubi sit, picea caligine tectus
Nescit, et arbitrio volucmm raptatur equorum.
Sanguine tunc credunt in corpora summa vocato 2
Aethiopum popuios nigrum traxisse colorem ;
Tunc facta est Libye raptis humoribus aestu
Arida ; tunc Njmphae passis fontesque lacusque
Deflevere comis : quaerit Boeotia Dircen,
Argos Amymonen, Ephyre Pirenidas undas. u
Nee sortica loco distantes flumina ripas
Tuta manent ; mediis Tanais fumavit in undis,
Peneosque senex Teuthranteusque Caicus
Et celer Ismenos cum Psophideo Eryniantho,
Arsurusque iterum Xanthus flavusque Lycormas, i.
Quique recurvatis ludit Maeandros in undis,
Mygdoniusque Melas et Taenarius Eurotas ;
Arsit et Kuplirates Babylonius, arsit Orontes,
Tliermodonque citus Gangesque et Phasis et Ister;
Aestuat Alpheos, ripae Spercheides ardent ; a;
Quodque suo Tagus amne vehit, fluit ignibus, annim ;
Et, quae Maeonias celebrabant carmine ripas,
Fiumineae volucres medio caluere Caystro,
Nilus in extremum fugit perterritus orbem,
Occuluitque caput, quod adhuc latet : ostia septem =;
Pulveruleiita vacant septem sine flumine valles.
Fors eadem Ismarios, Hobrum cum Strymone, siccat
Hesperiosque amnes, Rlienum Rhodanumque Padumqus
Cuique fuit rerum promissa potentia, Thybrin.
Dissilit omne solum, penetratque in Tartara rirais k
Lumen et infemum terret cum conjuge regem ; ■
Et mare contrahitur, siccaeque est campus arenae
Quod modo pontus erat, quosque altum texerat aequor,
Exsistunt monies et sparsas Cy clad as. augent.
Ima petunt pisces, nee se super aequora curvi a
ToUere consuetas aiident delphines in auras.
Corpora phocarum summo lesupina profundo
Hosted byGOOgle
. OVIDII NASONIS
E
t
t t
ip
q que Nerea faraa est
I d
q
t t
t pd
1 tu se sub antrls.
T N
pt
q
rv brachia vultii
E
t
t
t 1 1 aeris ignes.
Aim
m
1 11
t
t imdata ponto,
I t
q
vK
t
t q e undique fontes.
Q
dd t
P
scera matris,
Sibtul
m
if
11 t
arida vultus,
Opp
tq
m
n f (
giioque tremore
ti p Hum b edit et infra,
Q
1 t
f
t,
q ta voce locuta est :
'' ii
t 1
q q
d tua fulmina cessant.
S m
1
L
tp
t e viribus ignis
I^ p
t 1 d 1
tore levare.
V q
d
f
1
p verba resolvo : —
P
■at
P
— t
t n adspice crines,
Iq
i
t t
t t
per ora favillae.
H
h
f t
h
f rt 1 talis honorem
Offi
1
' q
f
f d
1 d
vulnera aratri
Q d]
P
t t q 1
taque mitia, fruges,
Humano generi, vobis quoque tuia ministro ? Sed tamen exilium fac me meruisse : quid uodae, Quid meruit frater? Cur IDi tradita sorte Aequora decresciint et ab aethere longius absunt ? Quod si nee fratris nee te mea gratia tangit, At coeli miserere tui. Circumspice utrumque : Fumat uterque polus ; quos si vitiaverit ignis, Atria vestra ruent. Atlas en ipse laborat, Vixque suis bumeris candentem sustinet axem. Si freta, si terrae pereunt, si regia coeli, In chaos antiquum confundimur. Eripe flammis, Si quid adhuc superest, et rerum consule summae. Dixerat haec Tellus ; neque enim tolerare vaporem Ulterius potuit nee dicere plura ; suumque Retulit OS in se propioraque manibus antra.
Hosted byGOOgle
METAMORPH. LIE. II.
T I b
c, 1
I d
d tr lb
f I
b
M
m p q
q
Eplt,
mp
on
b
C
tu q 1
tu
C 11 J g
P b p
q 1
1
111 ft
] 1
1
A I
d f tai
P
Sp rs 1
1 1
g
m
A Ph h
ml fl m
P P
1
V ivi
P pig
q p
F
d d
1 11
1
E
1 P
d
d
Q mp
1 p d
m
E p E
d f
q bl
N d H
p la trfid
fl m
C p d
1
q
q
H
Ph I
P
m g
d
N 1
bl
bl
C dd
1
d
d
I d
1 fru
I
1 1
P bb
t, Iq q m
I f
A Clym
p q d
q
q
I an d
d 1 1
onb
E 1
mp
b
E m q
P
q
Rp
m
d p
I b q P f d 1
1
H..i,db,Google
30 P. OVIDII NASONIS
Nec minus Heliades fletus et, inania morti 34!
Munera, dant lacrimas, et caesae pectora palmis Noil auditurum miseras Phaetlionta querelas Nocte dieque vocant, adstemunturque sepulcro. Luna quater junctis implerat cornibus orbem : Illae more suo — nam morem fecerat usus — ik
Plangorem dederant. E quis PhaeUiusa, sororum Maxima, quum vellet terrae procumbere, questa est Diriguisse pedes ; ad quam conata venire Candida Lampetie, subita radice retenta est ; Tertia, quum crinem manibus laniare pararet, 351
Avellit froiides ; haec stipite crura teneri, Ilia dolet fieri longos sua bracliia ramos. Dumque ea mirantur, complectitur inguina cortex, Perque, gradus uterum pectusque humerosque manusque Ambit, et exstabant tantum ora vocantia matrem. 35;
Quid facial mater, nisi, quo trahat impetus illam. Hue eat atque illuc, et, dutn licet, oscula jungat? Non satis est : truncis avellere corpora tentat Et teneros manibus ramos abmmpit;lat inde Sanguineae manant tanquam de vulnere guttae. 3&
Parce, precor, mater, quaecunque est saucia clamat, Parce, precor ; nostrum laceratur in arbore corpus. Jamque vale. — Cortex in verba novissima venit. Inde fluunt lacrimae, stillataque sole rigescunt De ramis electra novis, quae lucidus amnis 36:
Excipit et nuribus mittit gestanda Latinis.
Affuit huic monstro proles Stheneleia Cygnus, Qui tibi materno quamvis a sanguine junctus, Mente tamen, Phaethon, propior fuit. Ille relicto — Nam Ligurum populos et magnas rexerat urbes — 371
Imperio ripas virides amnemque querelis Eridanum implerat silvamque sorotibus auctam ; Quum vox est tenuata viro, canaeque capillos Dissimulant plumae, collumque a. pectore longe Porrigitur digitosque ligat junctura nibentes, 37:
Hosted byGOOgle
METAMORPH. LIE. HI,
Penna ktus velat, tenet os sine acumine rostrum. Fit nova Cygnus avis, nee se coeloque Jovique Credit, ut injuste missi memor ignis ab illo : Stagna petit patulosque lacus, ignemque perosiis. Quae colat, elegit contraria flumina flammig.
Squalidus interea genitor Phaethontis et espers Ipse sui decoris, qualis, quuni deficit orbem, Esse Eolet, lucemque odit seque ipse diemque, Datque animum in luctns, et luctibus adjicit Irani, Officiumque negat mundo. Satis, inquit, ab aevi Sors mea principiis fuit irrequieta, pigetque Actorum sine fine mihi, sine lionore, laborum. Quilibet alter agat portantes lumina currus. Si nemo est, omnesque dei non posse fatentur, Ipse agat, ut saltern, dura nostras tentat habenas, Orbatura patres aliquando fulmina ponat. Turn sciet, ignipedum vires expertus equorum, Non meraisse necem, qui non bene rexerit illos. Talia dicer tern circumstant omnia Solem Numina, neve velit tenebras indncere rebus, Supplice voce rogant; missos quoque Jupiter igiies Excusat, precibusque minas regaliter addit Colligit amentes et adhuc terrore paventes Phoebus equos, stimuloque dolens et verbere saevit ; Saevit enim, natumque objectat et imputat iilis.
LIBER ni.
Jamque deus posita fallacis imagine tauri Se confessus erat, Dictaeaque rura tenebat ; Quum pater ignarus raptam perquirere Cadmo Iroperat, et poenam, si non invenerit, addit Exsilium, facto pius et sceleratus eodem.
Hosted byGOOgle
22 P. OVIDU NASONIS
Orbe pererrato — quis enim deprendere possit Furta Jovis? — profugus patriamque iramque parentis Vital Agenorides, Phoebique oracula supplex Consulit et, quae sit tellus habitanda, requirit Bos tibi, Phoebus ait, solis occurret in arvis, Nullum passa jugum curvique immunis aratri : Hac duce carpe vias et, qua requieverit herba, Moenia fac condas, Eoeotiaque ilia vocato. Vix bene Castalio Cadmus descenderat antra, Incustoditam lente videt ire juvencam, Nullum servitii signum cervice gerentem. SubsequiEur pressoque legit vestigia gressu, Auctoremque viae Phoebura taciturnus adorat. Jam vada Cephisi Panopesque evaserat arva : Bos stetit et, toUens spatiosam cornibus altis Ad coelum frontem, mugitibus impulit auras, Atque ita, respiciens comites sua terga sequentes, Procubuit teneraque latus submisit in herba. Cadmus agit grates, peregrinaeque oscula terrae Kgit et ignotos monies agrosque salutat. Sacra Jovi facturus erat : jubet ire ministros Et petere e vivis libandas fontibus undas. Silva vetus stabat, nulla violata securi, Et specus in medio, virgis ac vimine densus, Efficiens humilem lap d n o pagibu a c TJberibus fecund s aq ub co d tus antr Martius angui erat cr st s p aes g s et o Igne micaiit o b corpus tumet omne veneno Tresque vibrant I nguae t pi c tant ord e dentes. Quern postquan Ty a lu um de ge te f ofecti Infausto tetigere gradu den ssaq e n undas Urna dedit sonitum longo cap t ext Ita tro Caenileus serpens horren laq e s b la m t Effluxere umae n an bus sangu que el ^u t Corpus et atton tos sub tus tre o o cupat tus. lUe volubilibu sq anosos nex bus o b s
Hosted byGOOgle
METAMORPH. LIB. HI.
Torquet, ct imraensos saltu sinuatur in aitus, Ac niedii plus parte leves erectus in auras Despicit omae nemus, tantoque est corpore, quanto, Si totura spectes, gemmas qm sepaiat Arctos Nee mora , Plioenicas, sive illi tela parabant Sive fugam, sive ip&e timor piohibebat utiumque, Occupat hos moisu, longib ample^ibus lUos, Hos necat atflati funesta tabe veneni
Fecerat e\iguas jam sol altissiraus umbras Quae mori sit sociia niiratur Agenore nalu^>, Vestigatque \iros Tegimen direpta leoni Pellis erat, telum splendenti lancea ferro Et jaculum, tcloquc animus praestantior Oram Ut nemus intravit letataque corpora vidit, Victoremque supra spatiosi corpons hostem Tristia sanguinea lambentem vulnera lingua, Aut ultor vestrae, fidissima corpora, mortis Aut tomes, inquit, ero. Dixit, dextraque molarem Sustulit, eC magnum magno conamine misit. lUius impulsu cum turribus ardua celsis Moenia mota forent ; serpens sine vulnere mansit, Loricaeque modo squamis defensus et atrae Duritia pellis, validos cute repulit ictus. At non duritia jaculum quoque vicit eadem : Quod medio lentae spinae curvamine fixum Constitit, et totum descendit in iiia ferrum. Ille, dolore ferox, caput in sua terga retorsit Vulneraque adspexit, fixumque hastile momordit, Idque, ubi vi multa partem labefecit in omnem, Vix tergo eripuit ; ferrum tamen ossibus haesit. Turn vero, postquam solitas aceessit ad iras Causa recens, plenis tumuerunt gnttura venis, Spumaque pestiferos circumfluit albida rictus, Terraque rasa sonat squamis, quique halitus exit Ore niger Stygio vitiatas infidt herbas. Ipse mod'o immensum spiris facientibus orbem
Hosted byGOOgle
34 P- OVIDII NASONIS
Cingitur; interdum longa trabe rectior exstat;
Irapete nunc vasto, ceu concitus imbribus amnis
Fertur, et obstantes proturbat pectore silvas. a
Cedit Agenorides paullum, spolioque leonis
Sustinet incursus, instantiaque ora retardat
Cuspide praetenta. Furit ille, et inania duro
Vulnera dat ferro, figitque io acumine denies.
Jamque veiienifcro sanguis raanare palato s;
Coeperat, et virides adspergine tinxerat herbas ;
Sed leve vulnus erat, quia se retrahebat ab ictu
Laesaque coUa dabat retro, plagamque sedere
Cedendo arcebat nee longius ire sinebat :
Donee Agenorides conjectum in gutture femim ti
Usque sequens pressit, dum retro quercus eunti
Obstitit, et fixa est pariter cum robore cervix.
Pondere serpentis curvata est arbor, et imae
Parte flagellar! gemuit sua robora caudae.
Dum spatium victor victi considerat hostis, , &
Vox subito audita est : neque erat cogiioscere promtum,
Unde ; sed audita est : Quid, Agenore nate, peremtum
Serpentem spectas ? Et tu spectabere serpens.
Ille, diu pavidus, pariter cum mente colorem
Perdiderat, geUdoque comae terrore rigebant. ta
Ecce, viri fautrix, superas delapsa per auras
Pailas adest, motaeque jubet supponere terrae
Vipereos dentes, populi iiicrementa futuri.
Paret et, tit presso sulcum patefecit aratro,
Spargit hmni jussos, mortalia semina, dentes. lo
Inde, fide majus, glebae coepere moveri,
Priraaque de sulcis acies apparuit hastae,
Tegmina mox capitum picto nutantia cono ;
Mox humeri pectusque onerataque brachia telis
Exsistunt, crescitque seges clypeata viroruni. n
Sic, «bi tollmitur festis aulaea theatris,
Surgere signa solent, primumque ostendere vultus
Cetera paullatim, placidoque educta tenore
Hosted byGOOgle
METAMORPH, LIB. III.
Tola patent, imoque'pedes in margine ponimt. Territus hoste novo Cadmus capere arma parabat : Ne cape, de populo quern terra creaverat unus Exclamat, nee te civilibus insere bellis ! Atque ita terrigeiiis rigido de fratribus unutn Cominus ense ferit ; jaculo cadit eminus ipse. Hie quoque, qui dederat leto, non longius illo Vivit, et exspirat, modo quas acceperat, auras ; Exemploque pari furit omnis turba, suoque Marte cadunt sybiti per mutua vuliiera fratres. Jamque brevis vitae spatium sortita juveiitus Saaguineam trepido plangebant pectore matrem, Quinque superstitibus, quorum fuit unus Echion. Is sua jecit humi monitu Tritonidis arma, Fraternaeque fidem pacis petiitque deditque. Hos operis comites habuit Sidonius hospes, Quum posuit jiissam Phoebeis sortlbus urbem.
lUe metu vacuus, Nomen mihi, dixit, Acoetes, Patria Maeonia est, humili de plebe parentes. Non mihi, quae duri coJerent, pater, arva juvenci, Lanigerosve greges, non ulla arraenta reliquit : Pauper et ipse fuit, linoque solebat et hamis ' Decipere et calamo salientes ducere pisces ; Ars illi sua census erat Quum traderet artem, Accipe quas habeo, studil successor et heres. Dixit, opes, moriensque mihi nihil ille reliquit Praeter aquas : unum hoc possum appellare patemum. Mox ego, ne scopulis haererem semper in isdem, Addidici regimen dextra moderante carinae Flectere, et Oleniae sidus pluviale Capellae Taygetenque Hyadasque oculis Arctonque notavi, Ventorumque domos et portus puppibus aptos. Forte petens Delon, Chiae telluris ad oras Appiicor, et dextris adducor litora remis, Doque leves saltus udaeque immittor arenae.
Hosted byGOOgle
26 p. OVIDIl NASONIS
Nox ubi consumta est — Aurora rube^cere primura Coeperat — exsurgo, laticesque inferre recentes Admoneo, monstroque viam quae ducat ad undas. Ipse, quid aura mihi tumulo promittat ab alto Prospicio, comitesque voco repetoque carinam. Adsumus en 1 inquit sociorum primus Opheltes, Utque putat, praedam deserto nactus in agro, Virginea puerum ducit per litora forma. lUe, mero somiioque gravis, titubare videtur, Vixque sequi. Specto cultum faciemque gradumqiie :. Nil ibi, quod credi posset mortale, videbam ; Et sensi, et dixi sociis : Quod numen in isto Corpore sic, dubito ; sed corpore numen in isto est. Quisquis es, o faveas nostrisque laboribus adsis ; His quoque des veniam ! ■ — Pro nobis mitte precari ! Dictys ait, quo non alius conscendere summas Ocior antennas, prensoque rudente. relabi. Hoc Libys, hoc flavus, prorae tutela, Melantlius, Hoc probat Alcimedon et, qui requiemque modumque Voce dabat remis, animonim hortator Epopeus, Hoc omnes alii. Praedae tam caeca cupido est. Non tamen hanc sacro violari pondere pinum Perpetiar, dixi : pars hie mihi maxima juris, Inque aditu obsisto. Furit audacissimus omni De numero Lycabas, qui Tu?ca pulsus ab url)e Exsilium dira poenam pro caede luebaL Is mihi, dum resto, juvenili gattura pugno Rupit ; et evcussum misisset ui aequora, si non Haesissem, quamiis aniens, m fune retentiss Impia lurba probat factum Turn denique Bacchus — Bacchus enim fuerat^veluti clamore solutus Sit sopor aque mero redeant in'pectora sensus, Quid facitis? Quis clamor? ait, Qua, dicitc, oautae, Hue ope perveni ? Quo me deferre paratis ? — ■ Pone metum, Proreus, et quos contingere portus Ede velis, dixit : terra sistere petita.
Hosted byGOOgle
METAMORPH. LIB. III.
Naxon, ait Liber, cursus advertite vestros : Ilk mihi domus est ; vobis erit hospita tellus. Per mare fallaces perque omnia numina jurant, Sic fore, meque jiibeiit pictae dare vela carinae. Dextera Naxos erat : . dextra mihi lintea danti, Quid facis, o demens? Quis te furor, inquit, Acoete, Pro se quisqufij tenet ? laevam pete i Maxima iiutu Pais mihi significat, pars, quid \elit, aure susunat. Obstupui, Capiatque aliquis moderamma I di\i, Meque ministerio scelerisque aitisque removi Jncrepor a cunctis, totumque imiimrmuiat agmen ; E quibus Aethalion, Te scilicet omnis in uno Nostra salus posita est ! ait, et subit ipse meumque Explet opus, Naxoque petit diver'ia relicta Turn deus iliudens, tanquam modo demque fraudem Senserit, e puppi pontum prospectat adunca, Et flenti similis, Non haec mihi litora, nautae, Promisistis, ait ; non haec mihi terra rogata est. Quo merui poenam facto ? Quae gloria vestra est, Si puerum juvenes, si multi fallitis unum ? Jamdudum flebam ; lacrimas manus impia nostras Ridet, et impeilit properantibus aequora remis. Per tibi nunc ipsum — neque enim praesentior illo Est deus — adjuro, tam me tibi vera referre, Quam veri majora fide : stetit aequore puppis Haud aliter, quam si siccum navale teneret. mi admirantes remorum in verbere perstant, Velaque deducuiit, geminaque ope currere tentant : Impediunt hederae remos, nexuque recurvo Serpunt et gravidis distringunt vela coryiiibis. Ipse, racemiferis frontem circunidatus uvis, Pampineis agitat velatara frondibus hastam ; Quem circa tigres simulacraque inania lyncum Pictarumque jacent fera corpora pantherarum. Exsiluere viri ; sive hoc insania fecit, Sive timor ; primusque Medon nigrescere pinnis
Hosted byGOOgle
28 p. OVIDII NASONIS
Corpore depress©, et spiiiae curvamina flecti Incipit. Huic Lycabas, In quae miracula, dixit, Verteris? et lati rictus et panda loquenti Naris erat, squamaiiique cutis durata trahebat. At Libys, obstantes dum vult obvertere remos, In spatium resilire roarras breve vldit, et illas Jam non. esse manus, jam pinnas posse vocari. Alter, ad intortos cupiens dare brachia funes, Brachia non habuit, truticoque repandus in undas Corpore desiluit ; falcata novissima cauda est, Qualia diraidiae sinuantur comua lunae. Undique dant saltus, multaque adspergine rorant, Emerguntque iterum redeuntque sab aequora nirsus, Inque chori ludunt speciem lascivaque jactant Corpora, et acceptum patulis mare naribus efflant De modo viginti — tot enim ratis ilia ferebat — Restabam solus. Pavidum gelidumque trementi ■ Corpore, vixqiie meum firmat deus, Excute, dicens, Corde metum, Diamque tene ! Delatus in illani Accessi sacris Baccheaque festa frequento.
Pyramus et Thisbe, jmenum puldiemmub altej. Altera, quas Oiiens habuit, piaelata puellis, Contiguas tenuere domos, ubi di itur altam Coctilibus muris cinxis'ie feemiramis urbem Notitiam pnmosque gradus \icinia fecit. Tempore credit amor taedae quoquejure LOissent; Sed vetuere patres Quod non potuere \etare, Ex aequo taptis ardebant mentibus arabi Conscius omnis abest nutu signisque loquuntui
Hosted byGOOgle
METAMOEPH. LIB. IV. 29
Quoque magis tegitur, tectus magis aestuat ignis.
Fissus erat tenui rima, quam duxerat olim, 65
Qoum fieret, paries domui commutiis utrique :
Id vitium nulli per saecula longa notatum —
Quid non sentit amor?- — primi vidistis amantes,
Et vocis fecistis iter, tutaeque per illud
Murmure blanditiae minimo transire solebant. 70
Saepe, ul constiterant hinc Thisbe, Pyranius illinc,
Inque vices fuerat captatus anhelitus oris,
Invide, dicebant, paries, quid amantibus obstas?
Quantum erat, ut sineres nos toto corpore jungi ;
Aut hoc si nimium, vel ad oscula danda pateres ! 7s
Nee sumus ingrati : tibi nos debere fatemur.
Quod datus est verbis ad arnicas transhus aures.
Talk divevsa nequicquam sede locuti.
Sub noctem dixere vale, partique dedere
Oscula quisque suae, non pervenientia contra. so
Postera nocturnos Aurora removerat ignes,
Solque pruinosas radiis siccaverat herbas ;
Ad solitum coiere locum. Turn murmure parvo
Multa prius questi, statuunt, ut nocte silenti
Fallere custodes foribusque excedere tentent, S5
Quumque domo exierint, urbis quoque claustra relinquant ;
Neve sit errandutn lato spatiantibus arvo,
Conveniant ad busta Nini, lateantque sub umbra
Arboris ; arbor ibi, niveis uberrima pomis,
Ardua morus erat, gelido contermiua fonti. go
Pacta placent, et lux, tarde discedere visa,
Praecipitatur aquis, et aquis nox surgit ab isdem,
Callida per tenebras versato cardine Thisbe
Egreditur fallitque suos, adopertaque vultum
Pervenit ad tumulum, dictaque sub arbore sedit, 05
Audacem faciebat amor. Venit ecce recenii
Caede leaena bourn spumantes oblita rictus,
Depositura sitim vidni fontis in unda.
Quam procul ad lunae radios Babylonia Thisbe
Hosted byGOOgle
Vidit, et obscunim timido pede fiigit in antrum,
Dumque fugit, tergo velamina lapsa reliquit.
Ut lea saeva sitim multa compescuit unda,
Dum redit in silvas, inventos forte sine ipsa
Ore cruentato tenues laniavit amictus.
Serins egressus vestigia videt in alto
Pulvere carta ferae totoque expalluit ore
Pyramus. Ut vero vestem quoque sanguine tinctam
Reperit : Una duos, inquit, nox perdet amantes :
E quibus ilia fuit longa dignissima vita ;
Nostra iiocens anima est : ego te, miseranda, pererai,
In loca plena metus qui jussi nocte venires,
Nee prior hue veni. Nostrum divellite corpus,
EC scelerata fero consumite viscera niorsu,
O quicumque sub hac habitatis rupe, leones !
Sed timidi est optare necem ! — Velamina Thisbes
Tollit, et ad pactae secum fert arboris uinbram ;
Utque dedit notae lacrimas, dedit oscula, vesti,
Accipe nunc, inquit, nostri quoque sanguinis haustus !
Qiioque erat accinctus, demisit in ilia ferrum.
Nee mora, ferventi moriens e vulnere traxit,
Et jacuit resupinus humi : cruor emicat alte,
Non aliter quam quum vitiato fistula pkimbo
Scinditur et tentii stridente foramine longas
Ejaculatur aquas, atque ictibus aera rumpit.
Arborei fetus adspergtne caedis in atram
Vertuntur faciem, madefactaque sanguine radix
Puniceo tingit pendentia mora colore.
Ecce metu nondum posito, ne fallat amantem,
|
|
|
Post by Gloria on May 22, 2013 0:42:00 GMT -5
Ilia redit, juvenemque oculis animoque requirit,
Quantaque vitarit narrare pericula gestit ;
Utque locum et visam cognovit in arbore forraam —
Sic facit ineertam pomi color — haeret, an haec sit.
Dum dubitat, tremebunda videt pulsare cruentum
Membra solum, retroque pedem tulit, oraque buxo
Pallidiora gerens cxhorruit aequoris instar,
Hosted byGOOgle
METAMORPH. LIB. IV.
Quod frerait exigua quum siimmum stringitur aura. Sed postquam remorata suos cognovit amores, Percutit indignos claro plangore lacertos, Et, laniata comas amplexaqiie corpus amatum, Vulnera supplevit lacrimis fletumque crnori Miscuit, et geiidis in vultibus oscula figens, Pyrame, clamavit, quis te mihi casus adcmit? Pyrame, respoiide ; tua te carissima Tliisbe Nominat ! Exaudi, vultusque attolle jacentes ! Ad tiomen Thisbes oculos jam raorte gravatos Pyramus erexit, visaque recondidit ilia. Quae postquam vestemque suam cognovit, et ense Viclit ebur vacuum, Tua te manus, inqiiit, amorque Perdidit, infelix. Est et mihi fortis iu unum Hoc manus, est et amor ; dabit liic in vulnera vires. Persequar exstlnctum, letJque miserrima dicar Causa comesque tui ; quique a me morte revelli Heu sola poteras, poteris nee morte revelli. Hoc tamen araborum verbis estote rogati, O multum miseri, meus illiusque, parentes, Ut, quos certus amor, quos liora novissima junxit, Componi tumulo non invideatis eodem. At tu, quae ramis arbor miserabile corpus Nunc tegis unius, mox es tectura duorum, Signa tene caedis, puUosque et luctibus aptos Semper habe fetus, gemini monumenta cruoris. Dixit, et aptato pectus mucrone sub imum Incubuit ferro, quod adhuc a caede tepebat. "Vota tamen tetigere deos, tetigere parentes : Nam color in pomo est, ubi permaturuit, ater ; Quodque rogis superest, una requiescit in urna.
Sed tamen ambobus versae solatia formae Magna nepos dederat, quem debellata colebat India, quem positis celebrabat Acliaia templis. Solus Abantiades ab origine cretus eadem
Hosted byGOOgle
33 p. OVIDIl NASONIS
Acrisius superest, qui moenibus arceat urbis
Argolicae, coatraque deum ferat arma, genusque
Non putet esse deum ; neque enim Jovis esse putabat ■
Persea, quera pluvio Danae coiiceperat auro.
Mox tamen Acrisium — - tanta est praesentia veri —
Tain violasse deum, quam non agnosse nepotem,
Poenitet : impositus jam coelo est alter ; at alter,
Viperei referens spoHummemorabile monstri,
Aera carpebat teneruin stridentibus alis.
Quumque super Libycas victor penderet arenas,
Gorgonei capitis guttae cecidere cruentae ;
Quas humus exceptas varios animavit in angues :
Unde irequens ilia est infestaque terra cokibris.
Inde per immensum ventis discordibus actus
Nunc hue, nunc illuc, exemplo niibis aquosae
Fertiir, et ex alto seductas aethere tonge
Despectat terras, totumque supervolat orbem.
Ter gelidas Arctos, ter Cancri brachia vidit;
Saepe sub occasus, saepe est ablatus in ortus ;
Jamque cadente die veritus se credere nocti
Constitit Hesperio, regnis Atlantis, in orbe,
Exiguamque petit requiem, dura Lucifer ignes
Evocet Aurorae, cursus Aurora diurnos.
Hie, hominum cunctos ingenti corpora praostans,
lapetionides Atlas fuit. Ultima tellus
Rege sub hoc et pontus erat, qui Solis anhelis
Aequora subdit equis et fessos excipit axes.
Mille greges illi totidemque armcnta per iierbas
Errabant, et humum vieinia nuUa premebant ;
Arboreae frondes auro radian te nitentes
Ex auro ramos, ex auro poma tegebant.
Hospes, ait Perseus illi, seu gloria tangit
To generis magni, generis mihi Jupiter auctor ;
Sive es mirator rerum, mirabere nostras :
Hospitium, requiemque peto. Memor ille vetustae
Sortis erat ; Themis banc dederat Pamasia sortem :
Hosted byGOOgle
METAMORPH. LIB. IV. 33
Tempus, Atla, veiiiet, tua quo spoliabitur auro
Arbor ; et hunc praedae titulum Jove natus habebit. 64^
Id metuens, solidis poniaria clauserat Atlas
Moenibus et vasto dederat servanda draconi,
Arcebatque suis externos finibus omnes.
Huic quoque, Vade procul, ne longe gloria rerum,
Quas mentiris, ait, longe fibi Jupiter absit 1 63.
Vimque minis addit, manibusque expellere tentat
Cunctantem et placidis raJscentem fortia dictis.
Viribus inferior- — quis enim par esset Atlanti
Viribus!™ At quoniara parvi tibi gratia nostra est,
Accipe munus ! ait, laevaque a parte Medusae 6s:
Ipse ^etroversus squalentia protulit ora.
Quantus erat, mons factus Atlas ; nam barba comaeque
In silvas abeunt j jtiga sunt humerique maousque ;
Quod caput ante fuit, summo est in monte cacumeii ;
Ossa lapis fiunt j turn partes auctus in omnes 661
Crevit in immensum — sic Di sfatuistis — et omne
Cum tot sideribus coelum requievit in illo.
Clauserat Hippotades aetemo carcere ventos, Admonitorque operum coelo clarissimtis alto Lucifer ortus erat : pennis ligat ille resumtis 66,
Parte ab utraque pedes, teloque accingitur unco, Et liquidum metis talaribus aSra findit Gentibus innumeris circumque infraque relictis, Aethiopum populos Cepheaque conspicit arva. Illic immeritam maternae pendere linguae 67'
Andromeden poenas injustus jusserat Hammon. Quam simul ad duras religatam bradiia cautes Vidit Abantiades, — nisi quod levis aura capillos Moverat, et trepido manabant lumina fletu, Marmoreum ratus esset opus. — trahit inscius ignes (ii\
Et stupet, et, visae correptus imagine formac, Paene suas quatere est oblitus in aere pennas. IJt stetit, O, dixit, non istis digna catenis, Sed quibus inter se cupidi junguntur amantes,
Hosted byGOOgle
34 P. OVIDII NASONIS
Pande requirenti nomen. terraeque tuumque, aso
Et cur vincia gcras. Primo silet ilia, iiec atidet
Appellare vinim virgo ; manibusque modestos
Celasset vultus, si non religata fiiisset.
Lumina, qnod potuit, lacrimis implevit obortis.
Saepius instanti, sua ne delicta fateri 6Bs
Nolle videretur, nomen terraeque suumque,
Quantaque matcrnae fuerit fiducia formae,
Indicat ; et, nondum memoratis omnibus, unda
Insonuit, veniensque immenso bellua ponto
Eminet et latum sub pectore possidet aequor. 6<jo
Conclamat virgo : genitor lugubris et una
Mater adest, ambo miseri, sed justius ilia ;
Nee secum auxilium, sed dignos tempore fletus
Plangoremque fenint, vinctoque in corpore adhaerent.
Quum sic hospes alt : Lacrimarum longa manere 695
Tempora vos poterunt ; ad opem brevis hora ferendam est.
Hanc ego si peterem Perseus Jove natus et ilia,
Quam clausam implevit fecundo Jupiter auro,
Gorgonis aiiguicomae Perseus superator, et alls
Aetherias ausus jactatis ire per auras, 700
Praeferrer cunctis certe gener : addere tantis
Dotibus et meritum^ — faveant mddo numina — tento.
XJt mea sit, servata mea viitute, paciscor.
Accipiunt legem — quis enim dubitaret? — et orant
Promittuntque super regnum dotale parentes. 705
Ecce, velut navis praefixo concita rostro
Sulcat aquas, juvenum sudantibus acta lacertis,
Sic fera, diiiiotis impulsu pectoris undis :
Tantum aberat scopulis, quantum Balearica torto
Funda potest plumbo medii transmittere coeli, 710
Quum subito juvenis, pedibus tellure repulsa,
Arduus in nubes abiit Ut in aequore summo
Umbra viri visa est, visam fera saevit in umbi-am,
Utque Jovis praepes, vacuo quum vidit in arvo
Praebentem Phoebo liventla terga draconem, ts
Hosted byGOOgle
METAMOEPH. LIB. IV,
p aeva retorqueat ora, & g d fife cervicibus ungues ; S 1 m J )s per inane voktu
T g f p 1 roque frementis in armo
1 h d f tenus abdidit hamo. VI 1 i, m lo se sublimis in auras A II t, 1 bd quis, modo more ferocis
V q b cauum circumsona terret. Ill d m 1 ibus effugit alis,
Q q p ga cavis super obsita conchis,
N 1 nc qua tenuissima cauda
D p m f 1 o verberat eiise.
B II p in um sanguine ductus
M d graves adspergine pennae ; N b b 1 1 P s talaribus ausus
C d p ]- dum, qui vertice summo
S an b q peritur ab aequore moto :
N f q s juga prima sinistra,
1 g P ^ P^i" ili^ ferrum.
L ml 1 or superasque deorum
Im 1 d g lent generumque salutant,
A 1 q i atoreraque fatentur
C p C fl q p fer. Res oluta eaten is
Id g P -1 s et causa Jaboris.
![ 1 ces abluit unda ;
A gu f 1 p da ne laedat arena,
M 11 h f 1 isque sub aequore virgas
S p PI cynidos ora Medusae.
V ga b b t q tiamnum viva medulla Vm p m uque induniit hujus,
P p q vu m s et fronde rigorem.
At pelagi Nyrapbae factum mirabile tentant Pluribus in virgis, et idem contingere gaudent, Seminaque ex ilUs iterant jactata per undas. Nunc quoque curaliis eadem natura remansit, Duritiam tacto capiant ut ab aere, quodque
Hosted byGOOgle
36 P. ovi
Vimen in aequore eiat fiat super aequora saxum. Dis tiibus ille focos totidem de cespite poiiit, Laevum Mercuric, dextrum tibi, bellica Virgo ; Ara Jovis media est Mactatur vacca Miiiervae, Alipedi vitulus, taunis tibi, summe deorum. Protinus Andromeden et tanti praemia facli Indotata rapit : taedas Hymenaeus Amorque Praecutiunt ; laigis satiantur odoribus igties, Sertaque dependent tectis, et ubique lyraeque Tibiaque et cantus, animi felicia laeti Argunienta, sonant ; reseratis aurea valvis Atria tota patent, pulchroque insttucta paratu Cephenum proceres ineunt ccmvivia regis. Postquam epulis functi generosi munere Bacchi Diffudere animos, cultusque genusque locoruni Quaerit Abaiitiades : quaerenti protinus unus Narrat, Lyncides, moresque habitumque virorum. Quae simul edocuit, Nunc, o fortissime, dixit, I'are precor, Perseu, quanta virtute quibusque Artibus abstuleris crinita draconibus ora. Narrat Agenorides, gelido sub Arlante jacentem Esse locum, soHdae tutum mutiimine molis, Cujus in introitu geminas habitasse sorores Phorcidas, unius sortitas luminis usum; Id se sollerti furtim, dum traditur, astu Supposita cepisse manu, perque abdita longe Deviaque et silvJs horrentia saxa fragosis Gorgoneas tetigisse doraos, passimque per agios Perque vias vidisse hominum simulacra ferarumque In silicem ex ipsis visa conversa Medusa ; Se tamen horrendae clypei, quod laeva gerebat, Aere repercusso formam adspexisse Medusae, Dumque gravis somnus colubras ipsamque tenebat, Eripuisse caput colic ; penoisque fugacem Pegason et fratrem matris de sanguine oatos Addidit, et longi non falsa pericula cursus,
Hosted byGOOgle
METAMOEPH. LIB. V.
Quae freta, quas terras sub se vidisset ab alto, Et quae jactatis tetigisset sidera pennis.
Prima Ceres unco glebam dimovit aratro, Prima dedit fniges alimentaque mitia terris, Prima dedit leges ; Cereris sunt omnia munus : Ilia canenda mihi est. Utinam modo dicere possem Carmina digna dea ! Certe dea carmine digna est. Vasta Giganteis injecta est insula membris Trinacris, et magnis subjectum molibus uiget Aetherias ausum sperare Typhoea sedes. Nititur ille quidem pugnatque iresurgere saepe ; Dextra sed Ausonio manus est subjecta Peloro, Laeva, Pachyne, tibi, Lilybaeo crura prerauntiir, Degravat Aetna caput : sub qua resupinus arenas Ejectat flammamque fero vomit ore Typlioeus. Saepe remoiiri luctatur pondera terrae, Oppidaque et magnos devolvere corpore monies. Inde tremit tellus, et rex pavet ipse silentum, Ne pateat latoque solum retegatiir hiatu, Immissusque dies trepidantes terreat umbras, Hanc metuens cladem tenebrosa sede tyrannus Exierat, curruque atrorum vectus equorum Ambibat Siculae cautus fundamina terrae. Fostquam exploratum satis est, loca nulla labare, Depositique metus, videt hunc Erycina vagantem Monte suo residens, natumque amplexa volucrem, Arma manusque meae, mea, nate, potentia, dixit. Ilia, quibus superas omnes, cape tela, Cupido, Inque dei pectus celeres molire sagittas,
Hosted byGOOgle
38 p. OVIDIl NASONIS
Cui triplicis cessit fortuna novissima regni.
Tu superos ipsumque Jovem, tu nuinina ponti
Victa domas ipsumque, regit qui aumina ponti.
Tartara quid cessant ? Cur non matrisque tuumque
Imperiuin prefers f Agitur pars tertia miindi.
Et tameii in coelo, quae jam patientia nostra est,
Spemimur, ac meci.im vires miuuuntur Amoris.
Palkda nonne vides jaculatricemque Diaiiam
Abscessisse mihi ? Cereris quoque filia virgo,
Si patiemur, eril : nam spes affectat easdem.
At tu, pro socio si qua est tibi gratia regno,
Junge deam patruo. Dixit Venus ; ille pharetram
Solvit, et arhitrio matris de miile sagittis
XTnam seposuit, sed qua nee acutior ulla
Nee minus incerta est, nee quae magis audlat arcuni ;
Oppositoque genu curvavit flexile comum,
Inque cor hamata percussit amndine Ditem.
Haud procul Hennaeis lacus est a moenibus altae, Nomine Fergus, aquae ; non illo plura Caystros Carmina cygnorum labentibus audit in uiidis ; Silva coronat aquas, cingens latus omne, suisque Frondibus, ut velo, Phoebeos submovet ignes ; Frigora dant rami, varies humus humida flores ; Perpetuum ver est Quo dum Proserpina luco Ludit et ant violas aut Candida lilia carpit, Dumque puellari studio calaJhosque sinumque Implet, et aequales certat superare legendo, Paene simul visa est dilectaque raptaque Dili : Usque adeo properatur amor. Dea territa maesto Et matrem et comites, sed matrem saepius, ore Clamat, et, ut summa vestem laniarat ab ora, CoUecti flores tunicis cecidere remissis ; Taiitaque simplicitas puerilibus affuit annis, Haec quoque virgineum movit jactura dolorem. Raptor agit currus et nomine quemque vocatos Exhortatur equos, quorum per colla jubasque
Hosted byGOOgle
METAMORPH. LIB. V.
Excutit obscura tiiictas ferrugine habenas, Perque lacus altos et olentia sulfure ferlur Stagna Palicorum, rupta ferventia terra, Et qua Bacchiadae, bimari gens orta Corintbo, Inter inaequales posuerunt moenia portus.
Est medium Cyanes et Plsaeae Arethusae, Quod coit angustis inclusura comibus, aequor : Hie fuit, a cujus stagnum quoque nomine dictum est, Inter Sicelidas Cyaiie celeberrima Nymphas. Gurgite quae medio summa tenus exstitit alvo, Agnovitque deam, Nee longius ibitis ; inquit, Non potes iiivitae Cereris gener esse : rogaiida, Non rapienda fuit. Quod si componere magnis Parva mihi fas est, et me dilexit Anapis ; Exorata tamen nee, ut haec; exterrita nupsi. Dixit, et in partes diversas brachia tendens Obstitit. Hand ultra tenuit Saturaius iram, Terribilesque hortatus equos, in gurgitis ima Contortum valldo sceptnim regale lacerto Condidit : icta viam tellus in Tartara fecit, Et pronos currus medio cratere recepit. At Cyane, raptamque deam contemtaque fontis Jura sui maerens, inconsolabile vulnus Mente gerit tacita, lacrimisque absumitur omnis, Et, quarum fuerat magnum modo numen, in illas Extenuatur aquas. Molliri membra videres, Ossa pati flexus, ungues posuisse rigorem ; Primaque de tola tenoissima quaeque liquescunt, Caerulei crines digitique et crura pedesque : Nam brevis in gelidas membris exilibuS utidas Transitus est. Post haec humeri terguraque latiisque Pectoraque in tenues abeunt evanida rivos ; Denique pro vJvo vitiatas sanguine venas Lympha subit, restatque nihil quod prendere possis.
Ititerea pavidae nequicquam filia matri Omnibus est terris, omni quaesita profundo.
Hosted byGOOgle
4© P. OVIDII NASONIS
lUam non udis veniens Aurora capillis Cessantem vidit, non Hesperus ; ilia duabus Flammiferas pinus maiiibus succendit ab Aetna, Perque pruinosas tuiit iirequieta tenebras ; Rursus, ubi alma dies hebetarat sidera, natam Solis ad occasus solis quaerebat ab ortu. Fessa labore sitim collegerat, oraque nulli Colluerant fontes, quiim tectam stramine vidit Forte casam, parvasque fores pulsavit : at inde Prodit anus, divamque videt, lymphamque rogaiiti Dulce dedit, tosta quod coxerat ante polenta. Dum bibit Ula datum, duri puer oris et audax Constitit ante deam, risitque avidamque vocavit. Offensa est, neque adhuc epota parte loquentem Cum liquido mixta perfudit diva polenta. Combibit os maculas, et, qua modo brachia gessit, Crura gerit ; cauda est mutatis addlta membris ; Inque brevem formam, ne sit vis magna nocendi, Conttahitur, parvaqiie minor mensura lacerta est. Mirantem flentemque et tangere monstra parantem Fugit anum, latebramque petit apturaque coloii Nomen habet, variis stellatus corpora guttis.
Quas dea per terras et quas erraverlt undas, Dicere longa mora est : quaerenti defuit orbis. Sicaniam repetit, dumque omnia lustrat eundo, Venit et ad Cyanen. Ea, ni mutata fuisset. Omnia narrasset ; sed et os et lingua volenti Dicere non aderant, nee quo loqueretur habebat. Signa tamen manifesta dedit, uotamque parent!, Illo forte loco delapsam in gurgite sacro, Persepliones -zonam summis ostendit in undis. Quam simul agnovit, — tanquam tum denique raptam Scisset, — inomatos laniavit diva capillos, Et repetita suis percuss it pectora palmis. Nee scit adJiiic ubi sit ; terras tamen increpat omnes, Ingrata.sque vocat nee friigum muiiere dignas.
Hosted byGOOgle
METAMOEPH. LIB, V.
Trinacriam ante alias, in qua vestigia damni Reperit. Ergo illic saeva vertentia glebas Fregit aratra manu, parilique irata colonos Ruricolasque boves leto dedit, arvaque jussit Fallere depositiim, vitiataque semina fecit. FertUitas terrae, latum vulgata per orbem, Cassa jacet : primis segetes moriunlur in herbis, Et modo sol nimius, iiimius modo corripit imber ; Sideraque ventique nocent, avidaeque volucres Semiua jacta legunt ; lolium tribulique fatigant Triticeas messes et inexpugnabile gramen. Turn caput Eleis Alpheias extullt undis, Rorantei^ue comas a fronte removit ad aures, Atque ait O toto quaesitae virginis orbe Et frugum genitn^, immensos siste labores. Neve tibi fidae ^lolenta irascere terrae. Terra mhil meruit patuitque invita rapinae. Nee sum pro patna supplex hue liospita veni : Pisa inihi patna est, et ab Elide ducimus ortus ; Sicaniam peregnna colo, sed gratior omni Haec mihi terra solo e'lt hoa nunc Arethusa penates, Hanc habeo sedem quam tu mitissima, serva. Mota loco cm 'iim tantique per aequoris undas Advehar Ort)giam vemet narratibus hora Tempestiva meis quum tu curisque levata Et vultus melioris ens Mihi pervia tellus Praebet iter, subterque imas iblata cavernas Hie caput attollo desuetaque sidera cemo. Ergo, dum Stygio sub terns gurgite labor. Visa tua est oculis illic Proserpina nostris. Ilia qui km tnstis nee adhuc mterrita vultu, Sed regina timen sed opaci maxima mundi, Sed tamen infemi polleis matrona tyranni.
Mater ad auditas stupuit ceu saxea, voces, Attonitaeque dm similis fuit Utque dolore Pulsa gra^ i gravis est amentia, curribus auras
Hosted byGOOgle
42 p. OVIDII NASONIS
Exit in aetlierias. Ibi toto nubila vultu
Ante Jovem passis stetit invidiosa capillis,
Proque meo veni supples tibi, Jupiter, inquit,
Sanguine, proque tuo. Si nulla est gratia matris, ;
Nata patrem moveat, neu sit tibi cura, precamur,
Viiior illius, quod nostro est edita partu.
En quaesita diu tandem mihi nata reperta est;
Si reperire vocas amittere certius, aut si
Scire ubi sit reperire vocas. Quod rapta, feremus ; ;
Dummodo reddat earn i neque enim praedone marito
Filia digna tua est, si jam mea filia non est.
Jupiter excepit : Commune est pignus onusque
Nata mihi tecum ; sed, si modo nomina rebus
Addere vera placet, non hoc injuria factum, ;
Verum amor est ; neque erit nobis gener ille pudori ;
Tu modo, diva, velis. Ut desint cetera, quantum est
Esse Jovis fratrem I Quid, quod non cetera desunt,
Nee cedit nisi sorte mihi? — Sed tanta cupido
Si tibi discidii est, repetet Proserpina coelum :
Lege tamen certa, si nullos contigit illic
Ore cibos : nam sic Parcarum foedere cautum est.
Dixerat ; at Cereri certum est educere natam.
Non ita fata sinunt, quoniam jejunia virgo
Solverat et, cultis dum simplex errat in hortis,
Puniceum curva decerpserat arbore pomum,
Sumtaque pallenti septem de cortice grana
Presserat ore suo. Solusque ex omnibus illud
Ascalaphus vidit — quern quondam dicitur Orphne,
Inter Avemales baud igootissima Nymphas,
Ex Acheronte suo furvis peperisse sub antris —
Vidit et indicio reditum crudelis ademit.
Ingemuit regina Erebi, testemque profanam
Fecit avem, sparsumque caput Phlegethontide lympha
In rostrum et plum as et grandia lumina vertit.
Ille sibi ablatus fulvis amicitur ab alis,
Inque caput crescit longosque reflectitur ungues,
Hosted byGOOgle
METAMORPH. LIB. VI.
Vixq m
Foe q fi 1
r I
Ign b V d H d Comm p
m lb po ml b A 1
Plun 1 1 q Aq q q 1 In c turn
m q m i m P
S
Qua p q Pro
fra q m q
Pos p fl
al ni
Opt f I q Vid ti
d h b b fl I
Ne m n 11 ca
m 1 1
Tan q d Virg 1
1 1 p d
h
1
?
f
1
d d
Jup
Nun d m m 1
Cum d dm
Vertitm extcmplo facics et mtntjs et oris
Nam, modo quae poterat Diti quoque ma
Laeta deae frons est ; ut Sol, qui tectus aquosis
Nubibus ante fuit, victis ubi nubibus exit.
g menses.
LIBER VI.
Lydia tota fremit, Phrygiaeque per oppida facti Rumor it et magnum sennonibus occupat orbem. Ante Euos Niobe thalamos cognoverat illam, Tunc quum Maeoniam virgo Sipylumque colebat ;
Hosted byGOOgle
44 P- OVIDII NASONIS
Nec tamen admonita est poena popularis Arachnes, 130
Cedere coelitibus verbisque minoribus uti.
Multa dabant aiiimos : sed enim nee conjugis artes
Nee genus ambonim magnique potentla regni
Sic placuere illi — quamvis ea cuncta placerent —
Ut sua progenies. Et felicissima matrum 155
Dicta foret Niobe, si non sibi visa fuisseL
Nam sata Tiresia, venturi praescia, Manto
Per medias fiierat, divino concita motu,
Vatieinata vias : Ismeiiides, ite frequentes,
Et date Latonae Latonigenisque duobus 16a
Cum piece tura pia, lauroque innectite crinem !
Ore meo Latona jubet. Paretur, et omnes
Thebaides jussis sua tempora frondibus omant,
Turaque dant Sanctis et verba precantia flammis.
Ecee, venit comitura Niobe celeberrima turba, 165
Vestibus intexto Phiygiis speetabilis auro,
Et, quantum ira sinit, formosa movensque deeoro
Cum capite immissos humerum per utnimque capillos,
Constitit ; utque oculos circumtulit alta superbos,
Quis furor auditos, inquit, praeponere visis 170
Coelestes ? Aut cur colitur Latona per aras,
Numen adliue sine ture meum est ? Mihi Tantalus auctor,
Cui licuit soli superorum tangere mensas ;
PSeiadum soror est genitrix mea ; maximus Atlas
Est avus, aetherium qui fert cervicibus axem ; J7S
Jupiter alter avus ; soeero quoque glorior illo.
Me gentes metuurit Plirygiae ; me regla Cadmi
Sub domina est, fidibusque mei commissa mariti
Moenja cum populis a meque viroque reguntur.
In quamcumque domus adverto lumina partem, iSo
Immensae spectantur opes. Accedit eodem
Digna dea feeies. Hue natas adjice septem
Et totidem juvenes, et mox generosque nurusque.
Quaerite nunc, habeat quam nostra superbia
Quoque modo audetis genitam Titanida Coeo
Hosted byGOOgle
METAMORPH. LIB. VI.
Latonam praeferre mihi, cui maxima quandam Exiguam sedem paritisrae terra negavit ? Nee coelo nee humo nee aquis dea vestra recepta est ; Exul erat mundi, donee, miserata vagantem, Hospita tu terns erras ; ego, dixit, in undis ! Instabilemque locum Delos dedit Ilia duomm Facta parens : uteri pars haec est septima nostri. Sum felix : qtiis enim neget hoc? felixque inanebo. Hoc quoque quis dubitet ? Tutam me copia feeit : Major sum, quam Gui possit Fortuna nocere ; Multaque ut eripiat, multo mihi plura relinquet. Excessere metum mea jam bona. Fingite demi Huic aliquid populo natorum posse meorum, Non tamen ad numerum redigar spoliata duorum [Latonae. Turba quae quantum distat ab orba?] Ite sac 's prope atesacis lauimq e capitis Ponite — Depouu t et sac a infecta relinquunt, Quodque 1 et t c to venera tur m rmure numen. Indignati del est sunmoq e vert ce Cynthi Talib s est d ct b g m a cu p ole locuta : En ego vestra pi ens vob s an n osa ereatis, Et nis Ju o null ee s ra dearum An dea s n dub tor perque on n a seeula cultis Arceo o at s vos suceurr t s ans Nee dolor hic solus . diro convicia facto Tantalis adjecit, vosque est postponere natis Ausa suis, et me, quod in. ipsam recidat, orbam Dixitj ex exhibuit linguam seelerata paternam. Adjeetura preees erat his Latona relatis ; Desine : Phoebus ait, poenae mora longa querela est. Dixit idem Phoebe ; celerique per aera lapsu Contigerant tecti Cadmeida nubibus arcem. Planus erat lateque patens prope moenia campus, Assiduis pulsatus equis, ubi turba rotarum Duraque moUierat subjectas ungula glebas. :
Pars ibi de septem genitis Amphione fortes
Hosted byGOOgle
46 P. OVIDII NASONIS
Consccndunt in equos, Tyrioque rubentia suco Terga premunt auroque graves inoderantur habenas. E quibus Ismenos, qui matri sarcina quondam Prima suae fuerat, dum certum flectit in orbem Quadnipedis cursus spumantiaque ora coercet, Hei mihi I conclamat medioque in pectore fixus Tela gerit, freaisque manu moriente remissis In latus a dextro paullatim defluit anno. Proximus, audito sonitu per inane pharetrae, Frena dabat Sipylus, veluti quum praescius imbris Nube fugit visa pendentiaque undique rector Carbasa deducit, ne qua levis effluat aura. Frena tamen dantem non evitabile telura Consequitur, sumraaque tremens cervice sagitta Haesit, et exstabat nudum de gutture ferrum. Ille, ut erat pronus, per colla admissa jubasque Volvitur, et calido teilurem sanguine foedat. Phaedimus infelix et aviti nominis heres Tantalus, ut solito fitiem imposuere labori, Transierant ad opus nitidae juvenile palaestrae ; Et jam contulerant arto luctantia nexu Pectora pectoribus, quum tento concita nervo, Sicut erant juncti, trajecit utrumque sagitta, Ingemaere simul, simul incurvata dolore Membra solo posuere, simul suprema jacentes Luraina versarunt, animam simul exhalarunt. Adspicit Alphenor laniataque pectora piangens Advolat, ut gelidos complexibus allevet artus, Inque pio cadit officio ; nam Delius illi Intima fatifero rupit praecordia ferro ; Quod simul eductum est, pars est pulmonis in hamis Eruta, cumque anima cruor est effusus in auras. At non intonsum simplex Damasichthona vulnus Afficit ; ictus erat, qua crus esse incipit et qua Mollia nodosus facit internodia poples, Dumque manu tentat trahere exitiabile telum,
Hosted byGOOgle
Altera per jugulum pennis tenus acta sagitta est. Expulit hanc sanguis, seque ejaculatus in ahum Emicat et longe terebrata prosilit aura. Ultiinus Ilioneus non profectura pre can do Bracliia sustulerat, Dique o communiter omnes, Dixerat, ignarus non omnes esse rogandos, Parcite ! Motus erat, quum jam revocabile telum Non fuit, Arcitenens ; minitno tamen occidit ille Vuliiere, non alte percusso corde sagitta. Fama mail populique dolor lacrimaeque suorum Tarn subitae matrem certam fecere ruinae, Miratitem potuisse, irascentemque quod ausi Hoc essent superi, quod taiitum juris haberent. Nam pater Amphion ferro per pectus adacto Finierat moriens pariter cum luce dolorem. Heu, quantum hacc Niobe Niobe distabat ab ilia. Quae modo Latois popuium submoverat aris Et mediam tulerat gressus resupina per urbem, Invidiosa suis ! At nunc miseranda vel hosti Corporibus geltdis incumbit, et ordine nullo Oscula dispensat natos suprema per omnes. A quibus ad coelum liventia brachia tendens, Pascere, crudelis, nostro, Latona, dolore, [Pascere, ait, satiaque meo tua pectora luctu,] Corque ferum satia ! dixit : Per funera septem EfFeror : exsulta, victrixque inimica triumpha ! Cur atitera victrix ? Miserae mihi plura supersunt, Quam tibi felici : post tot quoquc funera vinco. Dixerat ; et sonuit contento nervus ab arcu, Qui praeter Nioben unam conterruit omnes ; Ilia malo est audax. Stabant cum vestibus atris Ante toros fratrum demisso crine sorores. E quibus una, trahens haerentia vlscere tela, Imposito fratri moribunda relanguit ore. Altera, solari miseram conata parentem, Conticuit subito, duplicataque vulnere caeco est,
Hosted byGOOgle
48 P. OVIDII NASONIS
Oraqtie non pressit, sibi postquam spiritus exit. Haec frustra fugiens collabitur, ilia sorori Immoritur ; latet haec, illam trepidare videres. Sexque dalis leto diversaque vulnera passis, Ultima restabat; quam toto corpore mater Tota veste tegetis, Unam minimamque relinque ! De miiltis minimam posco, clamavit, et unam. Dumque rogat, pro qua rogat, occidit. Orba resedit Exanimes inter natos natasque virumque, Diriguitque malis : nuUos movet aura capillos, In, vultu color est sine sanguine, lumina maestis Stant immota genis, nihil est in imagine vivum. Ipsa quoque interius cum duro lingua palato Congelat, et venae desistimt posse moveri ; Nee flecti cervix, nee biachia reddere gestus, ,Nec pes ire potest, mtra quoque viscera saxum est Flet tamen, et validi circumdata turbine veofi In patriam rapta est ubi iixa cicumine mentis Liquitur, et lacrimas etiam nunc marmora manant,
LIBER VIII.
Daedalus interea Creten longumque perosus Exilium, tactusque soli nataJis atnore, Clausus erat pelago. Terras licet, inquit, et undas Obstruat, at coelum certe patet : ibimus iliac ! Omnia possideat, non possidet aera Minos I Dixit, et ignotus animum dimittit in artes, Naturamque novat : nam ponit in ordine pennas A minima coeptas, longam breviore sequente, Ut clivo crevisse putes. Sic nistica quondam Fistula disparibus paullatim surgit avenis.
Hosted byGOOgle
METAMORPH, LIB. VIII.
Turn lino medias et ceris alligat imas, Atque ita conipositas paivo curvamine flectit, Ut veras imitetnr aves. Puer Icarus una Stabat et, ignarus sua se tractare pericla, Ore reiiidenti modo, quas vaga moverat aura, Captabat plumas, flavam modo poUice ceram MoUibat lusuque suo mirabile patris ■ Impediebat opus. Postquam maiius ultima coeptis Imposita est, geminas opifex libravlt in alas Ipse suum corpus, motaque pependit in aura. Instruit et natum, Medioque ut Jimite curras, Icare, ait, moneo, ne, si demissior ibis, Unda gravet pennas ; si celsior, ignis adurat. Inter utrumque vola ! Nee te spectare Booten Aut Helicen jubeo strictumque Orionis ensem ; Me duce carpe viam ! Pariter praeccpta volandi Tradit, et ignotas humeris accommodat alas. Inter opus monitusque genae maduere seniles Et patriae tremuere manus. Dedlt oscula nato ' Non iterum repetenda suo, pennisque levatus Ante volat, comitique timet, velut ales, ab alto Quae teneram prolem produxit in aera nido Hortaturque sequi damnosasque erndit artes, Et movet ipse suas et nati respicit alas. Hos aliquts, tremula dum captat arundine pisces, Aut pastor baculo stivave innixus arator Videt et obstupuit, quique aethera carpere possent, Credidit esse deos. Et jam Junonia laeva Parte Saraos fuerant Delosque Parosqiie relictae, Dextra Lebynthos erat fecundaque melle Calymne, Quum pner audaci coepit gaudere volatu Deseruitque ducem, coelique cupidine tactus Altius egit iter. Rapidi vicinia solis Mollit odoratas, pennarum vincula, ceras. Tabuerant cerae : nudos quatit ilk lacertos, Remigioque carens non ullas percipit auras ;
Hosted byGOOgle
5» p. OVIDII NASONIS
Oraque caenilea patrium clamantia tiomen Excipiuntur aqua, quae nomen traxit ab illo. At paler infellx, bcc jam pater, Icare ! dixit, Icare, dixit, ubi es ? Qua te regione requiram, Icare I dicebat : pennas conspexit in undis, Devovitque suas artes, corpusque sepulcro Condidit ; et tellus a nomine dicta sepulti.
Immensa est finemque potentia coeli Non habet, et quicquid superi voluere, peractum esl Quoque minus dubites, tiliae contermiiia quercus Collibus est Plirygiis, medico circumdata muro. Ipse locum vidi ; nam me Pelopeia Pittheus Misit in arva, suo quondam regnata parenti. Haud procul hinc stagnum, tellus habitabilis olim ; Nunc celebres mergis fulicisque palustribus undae. Jupiter hue specie mortali, ciimque parente Venit Atlantiades positis cadudfer alis. Mille domos adiere, locum requiemque petentes ; Mille domos clausere serae. Tamen una reccpit, Parva quidem, stipulis et canna tecta palustri ; Sed pia Baucis anus parilique aetate Philemon Ilia sunt annis juncti juvenilibus, ilia Consenuere casa, paupertatemque fatendo Effecere levem nee iniqua mente ferendam. Nee refert, dominos illic famulosne requiras ; Tola domus duo sunt, idem parentque jubentque. Ergo ubi coelicolae parvos tetigere penates, Submissoque humiles intrarunt vertice postes, Membra senex posito jussit relevare sedili, Quo superinjecit textum rude sedula Baucis, Inde foco tepidum cinerem dimovit, et ignes Suscitat hesternos, foliisque et cortice sicco Nutrit, et ad flammas anima producit anili, Multifidasque faces raraaUaque arlda tecto Detulit, et minuit parvoque admovit aheno ;
Hosted byGOOgle
METAMORPH. LIB. VIII.
US conjux riguo collegerat horto, Truncal olus foliis. Furca levat ille bicomi Sordida terga suis, nigro pendeiitia tigno, Servatoque diu resecat de tergore partem Exiguam, sectamque domat ferventibus uiidis. Interea medias fallunt sermonibus horas, Sentirique moram prohibent. Erat alveus illic Fagiueus, dura clavo suspensus ab ansa : Is tepidis impl q ' artu q f d
Accipit. Ill n d d 11 b I
Impositus lect p d p 1 b | If, Vestibus hunc 1 q mp f to
Sternere cons d I 1 q que
Vestis erat, le d g d I g
Accubuere de m m m q
Ponit anus ; tn d p rt
Testa parent f Q P <3 b 1 1 vum
Sustulit, aequ m m Ponitur liic b 1 b ca M rv
Conditaque ii ! quid m 1 f
Intubaque et radix et lactis massa coacti, Ovaque non acri leviter versata favilla : Omnia flctiiibus. Post haec caelatus eodem Sistitur argento crater, fabricataque fago Pocula, qua cava sunt, flaventibus illita ceris. Parva mora est, epulasque foci misere calentes. Nee longae nirsus referuntur vina senectae, Dantque locum mensis paulluro seducta secundis. Hie nux, hie mixta esfrugosis carica palniis, Prunaqne et in patulis redolentia mala canistris, Et de purpureis collectae vitibus uvae ; Candidas in medio favus est Super omnia viiltus Accessere boni, nee inevs pauperque voluntas. Interea toties haustum cratera repleri Sponte sua per seque vident su cere scere vina : Attoniti novitate pavent, manibusque supinls
Hosted byGOOgle
52 p. OVIDir NASONIS
Concipiunt Baucisque preces timidusque Philemon, Et veniam dapibus iiullisque paratibus oraiit. Unicus atiser erat, minimae custodia villae, Quem dis hospitibus domini mactare parabant. Ille celer penna tardos aetate fatigat, Eluditque diu, tandemque est visus ad ipsos Confugisse deos. Superi vetuere necari, Dique sumus, meritasque luet vicinia poenas , Impia, dixerunt, vobis immuiiibus hujus Esse mali dabitur : modo vestra relinquite tecta Ac nostros comitate gradus, et In ardua mentis Ite simul ! Parent et, dis piaeeuntibus, ambo Membra levant bacuiis, tardiqiie senilibus annis Nituntur longo vestigia ponere clivo. Tantum aberant summo, quantum semel ire sagitta Missa potest : flexere oculos, et mersa palude Cetera prospiciunC, tantum sua tecta manere. Dumque ea mirantur, dum deflent fata suorum. Ilia vetus, dominis etiam casa parva duobus, Vertitur in templum : furcas subiere columnae, Stramina flavescunt aurataque tecta videntur, Caelataeque fores adopertaque mavmore tellus. Talia turn placido Saturnius edidit ore : Dicite, juste senex et femica conjuge justo Digna, quid optetis. Cum Baucide pauca locutus, Judicium Superis aperit commune Philemon : Esse sacerdotes delubraque vestra tueri Poscimus; et quoniam Concordes egimus annos, Auferat hora duos eadem, nee conjiigis unquam Busta meae videam, neu sim tumulandus ab ilia. Vota fides sequitur : templi tutela fuere. Donee vita data est. Annis aevoque soluCi Ante gradus sacros quum starent forte locique Narrarent casus, frondere Philemona Baucis, Baucida conspexit senior frondere Philemon ; Jamque super geminos crescente cacumine vultus,
Hosted byGOOgle
METAMORPH. LIB. X.
Mutua,dum licuit, reddebant dicta, Valeque,
O conjux I dixere simul, simul abdita texit
Ora ii-utex. Ostendit adhiic Tyaiieius illtc
Incola de gemiiio vicinos corpore truiicos.
Haec mihi non vani — nee erat cur fallere vellent —
Narravere sencs ; equidera pendentia vidi
Serta super ramos, ponensque receiitia dixi :
Cura pii Dis sunt, et, qui colucrc, coluntur.
LIBER X.
Inde per immensum croceo vektus amicfu Acra digreditur Ciconumque Hymenaeus ad oras Tendit, et Orpliea nequicquam voce vocatur. Affuit ille quidem ; sed nee sollennia verba Nee laetos vultus nee felix attulit omen ; Fax quoque, quam tenuit, lacrimoso stridula fumo Usque fuit niiUosque invenit motibus ignes. Exitus auspicio gravior : nam nupta per herbas Dum nova Naiadum turba comitata vagatiir, Occidit in talum serpentis dente recepto. Quam tdpnptq Rhdf as
pefl t t t tar t t b a.
Ad Styg T ar t d d p rt
■Perq 1 p P ' 1 cr q f t p Ic
Pers pi 1 t m q t t
XJmb d p 1 q d t
SictOi btrra nd
Inq dimqqd tl m
Si li t t f I p t b gib
Verba loqui smitis, non hue, ut opaca viderem Tartara, descendi, nee uti villosa colubris Terna Medusaei vincirem guttura monstri :
Hosted byGOOgle
54 P- OVIDII NASONIS
Causa viae cotijux, in quam calcata venerium
Vipera diffudit crescentesque abstulit alinos.
Fosse pati volui, nee me tentasse negabo ; 2;
Vicit Amor. Supera deus hie bene notus in ora est ;
An sit et hie, dubito, sed et hie tamen auguror esse ;
Famaque si veteris non est mentita rapinae,
Vos quoque junxit Amor. Per ego haec loca plena timoris,
Per chaos hoc ingens vastique silentia regni, 30
Eurydices, oro, properata retexite fata !
Omnia debemur vo5is, paullumque morati,
Serius aut citius sedem properamus ad unam.
Tendimus hue omnes, haec est domus. ultima, vosque
Humani generis longissima regna tenetis. 35
Haec quoque, quum justos matura peregerit annos.
Juris erit vestri ; pro munere poscimus usum.
Quod si fata negant veniam pro conjuge, certum est
Nolle redire mihi : leto gaudete duorum.
Talia dicen tern "nervos que ad verba moventcm <o
Exsangues flebant animae : nee Tantalus undam
Captavit refugam, stupuitque Ixionis orbis,
Nee carpsere jecur volucres, umisque vacarunt
Belides, inque tuo sedisti, Sisyphe, saxo.
Tunc primum lacrimis victarum carmine fama est as
Eiunenidum maduisse genas ; nee regia conjux
Siistinet oranti nee, qui regit ima, negare,
Eurydicenque vocant. Umbras erat ilia reeentes
Inter, et incessit passu de vulnere tardo.
Hanc simul et legem Rhodopeius accipit heros, 50
Ne fleetat retro sua lumina, donee Avernas
Exierit valles; aut irrita dona futura.
Carpitur acclivis per muta silentia trames,
Arduus, obscurus, caligine densus opaca.
Nee procul abfuerant telluris margine suramae : 55
Hie, ne deficeret, metuens, avidusque videndi
Flexit amans oculos ; et protinus ilia relapsa est,
Erachiaque intendens, prendique et prendere captans,
Hosted byGOOgle
METAMORPH. HB. XI. ■
Nil nisi cedentes infelix arripit auras.
Jamque iterum moriens non est de conjuge quicquam
Questa suo : quid enim nisi se quereretur amatam ?
Supreinumque vale, quod jam vix auribus llle
Acciperet, dixit, revolutaque rursus eodem est.
Non aliter stupuit gemina nece conjugis Orpheus,
Quam tria qui timidus, medio portante catenas,
Colla canis vidit ; quem non pavor ante reliquif,
Quam natura prior, saxo per corpus oborto ;
Quique in se crimen traxit vokiitque videri
Olenos esse nocens, tuque, o confisa figurae
Infelix Lethaea tuae, junctissima quondam
Pectora, nmic lapides, quos humida sustinet Ide.
Orantem frustraque iterum transire volentem
Portitor arcuerat ; septem tamen ille diebus
Squalidus in ripa Cereris sine munere sedit :
Cura dolorque animi lacrimaeque alimenta fuere.
Esse deos Erebi crudeles questus, In altara
Se recipit Rhodopen pulsjimque Aquilonibus Haemon.
LIBER XI.
Carmine dum tali silvas animosque ferarum Threicius vates et saxa sequentia ducit, Ecce nurus Ciconum, tectae lymphata ferinis ■ Pectora velleribus, tumuli de veitice cemunt Orphea percussis sociantem carmina nervis. E quibus una, levem jactato crine per auram. En, ait, en hie est nostri contemtor ! et hastam Vatis Apollinei vocalia mis it in ora. Quae foliis praesuta notam sine vulnere fecit. Alterius telum lapis est, qui missus in ipso Acre concentu victus vocisque lyraeque est,
Hosted byGOOgle
56 p. OVIDII NASONIS
Ac veluti supplcx pro tarn furialibus ausis
Ante pedes jacuit. Sed enim temeraiia crescunt
Bella, modusque abiit insanaque regnat Eriniiys.
Cunctaque te!a forent cantu mollita, sed ingens i
Clamor ct Inflato Berecyntia tibia comu
Tympaiiaque et plausus et Bacchei ululatus
Obstrepuere sooo citharae. Turn denique saxa
Non exaudlti rubuerunt sanguine vatis.
Ac primum attonitas etiamnum voce canentis j
Innameras volucres anguesque agmenque ferarum
Maenades Orphcl titulum rapuere theatri ;
Inde cruentatis vertuntur in Orphea dextris,
Et coeunt, ut aves, si quando luce vagantem
Noctis avem cernuut, structoque utrimque tlieatro ;
Ut matutina cervus perituras arena
Praeda canum est ; vatemque petunt, et fronde virentes
Conjiciunt thyrsos non liaec in munera factos.
Hae glebas, illae direptos arbore raraos.
Pars torquent silices. Neu desyit tela furori,
Forte boves presso subigebant vomere terrain,
Nee procul liinc, multo fructum sudore parantes.
Dura lacertosi fodiebant arva colon! :
Agmine qui viso fugiunt operisque relinquunt
Arma sui, vacuosque jacent dispersa per agros
Sarculaque rastrique graves longique ligones.
Quae postquam rapuere ferae, comuque minaces
Divellere boves, ad vatis fata recurrunt,
Tendentemque maniis atque illo tempore primum
Irrita dicentem nee quicquam voce raoventem
Sacrilegae perimunt ; perque os — pro Jupiter ! — illnd,
Auditum saxis intellectumque ferarum
Sensibus, in ventos anima exhalata recessit.
Te maestae volucres, Orplieu, te turba ferarum,
Te rigidi silices, tua carmina saepe secutae
Fleverunt sijvae ; positis te froudibus arbos
Tonsa comam luxit ; lacrimis quoque tlumina dicurtt
Hosted byGOOgle
Increvisse suis, obscuraque carbasa pullo
Naides et Dryades passosquc Jiabueve capillos.
Membra jacent diversa locis. Caput, Hebre,lyramque s^
Excipis, et — miram — medio dum labltur amiie,
Flebile iiescio quid queritur lyra,.flebi!e lingua
Murmurat exanimis, respondent flebile ripae.
Jamque mare invectae flumeii populate reliiiquunt,
Et Methymnaeae potiuntur Utore Lesbi : 5;
Hie ferus expositum peregrinis anguis arenis
Os petit et sparsos stillanti tore capillos.
Tandem Phoebus adest morsusque inferre parantem
Arcet, et ' lap'dcm r'ct s serpe t's apertos
Congelat et patulos ut eraat ndurat hiatus. 6
Umbra s b t terns et quae loca v derat ante,
Cuncta recognosc t quaerensque per arva piorum
Inven t E jd ce cup ! sque amplec tur ulnis.
Hie odo o J net s spa antur i as bus ambo,
Nunc prT.ecede te sequ t r unc i raevius anteit fi:
Euryd cenq e s m jam t to resp e t Orpheus.
Non mpu e tame s elus ho s t esse Lyaeus ; Amisjoque dolens sacrorum \ate suorum, Protinus in silvJs matres Edonidas omnes, Quae videre nefas, torta radice ligavit. 7'
Quippe pedum digitos, in quantum est quaeque secuta, Traxit et in solidam detrusit acumJue terrain. Utque suum laqueis, quos callidns abdidit auceps, Cms ubi commisit volueris sensitqiie teneri, Plangitur, ac trepidans adstringit vincula motu : 7
Sic, quaecunque solo de fixa cohaeserat harum, Exsternata fugam frustra tentabat ; at illam I.enta tenet radix exsultante'mque coereet. Dumque ubi sint digiti, dum pes ubi, quaerit, et ungues, Adspicit in teretes lignum suecedere suras, s
Et conata femur maerenti plangere dextra, Robora percussit ; pectus quoque robora fiunt, Robora sunt humeri, porrectaque brachia veros Esse pute.s raraos et non failare.putando.
Hosted byGOOgle
g8 P. OVIDII NASONIS
Nec satis hoc Baccho est : ipsos quoque descrit agros,
Cumque choro meliore sui vineta Tymoli
Pactolonque petit, quamvis non aureus illo
Tempore nec caris erat invidiosus arenis.
Hunc assucta cohors, Satyri Bacchaeque, frequcntanl ;
At Silenus abest. Titubantem annisque meioquc;
Ruricolae cepere Phryges, vinctumque coronis
Ad regem daxere Midan, cui Thracius Orpheus
Oi^a tradiderat cuin Cecropio Eumolpo.
Qui stmul agnovit socium comitemque sacrorum,
Hospitis adventu festum geiiialiter egtt
Per bis quinque dies et juiictas ordine noctes.
Et jam stellarum sublime coegerat agraen
Lucifer undecimus, Lydos quum laetus in agros
Rex venit, et juveni Silenum reddit alumno.
Huic deus optandi gratum, sed inutile, fecit
Muneris arbitrium, gaudens altore recepto.
lUe, male usurus donis, ait : Effice, quicquid
Corpora contigero, fulvum vertatur in aurum.
Anijuit optatis, nocituraque munera solvit
Liber, et indoluit quod non meliora petisset.
Laetus abit gaudetque malo Berecyntius heros,
PoUicitique fidem tangendo singula tentaL
Vixque sibi credens, non alta fronde virentem
nice detraxit virgam j virga aurea facta est
Tollit hurao saxum ; saxum quoque palluit auio :
Contigit et glebam ; contactu gleba potenti
Maasa fit : arentes Cereris decerpsit aristas ;
Aurea messis erat : demtum tenet arbore pomum ;
Hesperidas donasse putes ; si postibus altis
Admovit digitos, postes radiafe videntur.
lUe etiam liquidis palmas ubi laverat undis,
Unda fluens palmas Danaen elude re posset.
Vix spes ipse suas animo capit, aurea flngens
Omnia. Gaudenti mensas posuere ministri,
Exstructas dapibus nec tostae frugis egentes.
Turn veto sive ille sua Cerealia dextra
Hosted byGOOgle
METAMORPH. LIB. XI.
Munera contigerat, Cerealia dona rigebant ; Sive dapes avido convellere dente parabat. Lamina fulva dapes admoto dente premebat. Miscuerat puris auctorem muneris undis ; Fusile per rictus aurum fluitare videres. Attonitus novitate maii, divesque miserque Effugere optat opes et, quae modo voverat, odit, Copia nulla famem relevat ; sitis arida guttur Urit, et inriso meritus torquetur ab auro. Ad coelumque manus et splendida brachia toUens, Da veniam, Lenaee pater ! Peccaviinus ; inquit, Sed miserere, precor, speciosoque eripe damuo ! Mite deum numen, Bacchus peccasse fatentem Restituit, factaque fide data munera solvit. Neve male optato maneas circumlitus auro, Vade, ait, ad magnis vicinum Sardibus amnem, Perque Jugum ripae labeiitibus obvius undis Carpe viam, donee venias ad fluminis ortus ; Spumigeroque tuum fonti, qua plurimus exit, Subde caput, corpusque simul, simul elue crimen. Rex jussae succedit aquae. Vis aurea tinxit Flumen et humano de corpore cessit in amnem. Nunc quoque jam veteris percepto semine venae Arva rigent, auro madidis pallentia glebis. lUe, perosus opes, silvas et rura colebat Panaque montanis habitantem semper in antris, Pingue sed ingenium mansit ; nocituraque, ut ante, Rursus erant domino stolidae praecordia mentis. Nam freta prospiciens, late riget arduus alto Tmolus in adscensu, clivoque exteutus utroque, Sardibus hinc, illinc parvis finitur Hypaepis. Pan ibi dum teneris jactat sua carmina Nymphis, Et leve cerata modulatur arundine carmen, Ausus Apollineos prae se contemnere cantus, Judice sub Tmolo certamen venit ad impar. Monte suo senior judex consedit, ct aures
Hosted byGOOgle
METAMORPH. LIB. XI.
L bent a I o I us : quercu coma caerula tantum C ng tu et pe iclent circum cava tempora glandes. Isque le u pecoris spectans, In judice, dixit, N Ha mo a e t Calamis agtestibus insouat i!le, Earbaicoq e Midan — aderat nam forte canenti — Carmine delenit. ' Post hunc sacer ora retorsit Tmolus ad os Phoebi : vultum sua silva secula est. Ille, caput flavum lauro Parnaside vinctusj Verrit humum Tyrio saturata murice palla, Distinctamque lyrara gemmis et dentibus India Sustinuit laeva, tenuit manus altera plectrum. Artificis status ipse fuit. Turn stamina docto Pollice sollicitat ; quorum dulcedine captus Pana jubet Tmolus citliarae submittere catinas. Judicium sanctique placet sententia montis Omnibus ; arguitur tamen atque injusta vocatur Unius sermone Midae. Nee Delius aures Humanam stolidas patitur retinere figuram ; Sed trahit in spatium, villisque albentibus implet, Instabilesque imo facit et dat posse moveri. Cetera sunt hominis; partem damnatur in unam, Induiturque aures lente gradientis aselli.
lUe quidem celat, turpique onerata pudore Tempora purpureis tentat vekre tiaris ; Sed solitus longos ferro resecare capillos Viderat hoc famulus. Qui quum nee prodere visum Dedecns auderet, cupiens efferre sub auras, Nee posset reticere tamen, secedit humumque Effodit et, domini quales adspexerit aures, Voce refert parva, terraeque immurmurat haustae j Indiciumque suae vocis teJlure regesta Obruit, et scrobibus tacitus discedit opertis. Creber arundinibus tremulis ibi surgere lucus Coepit et, ut primum pleno maturuit aevo, Prodidit agricolam : leni nam raotus ab Austro Obruta verba refert dominiquc coarguit aures.
Hosted byGOOgle
p. OVIDII NASONIS
TRISTIUM LIBER IV.
ELEGIA X.
Ille ego, qui fuerim, tenerorum lusor amorum,
Quern legis, ut noris, accipe, posteritas, Sulrao mihi patria est, gelidis uberrimus unc5is,
Millia qui novies distat ab Urbe decern : Editus hinc ego sum ; nee non, ut tempora noris,
Quum cecidit fato consul uterque pari ; Si quid id est, usque a proavis vetus ordinis heres,
Non mo do Fortunae raunere factus eques. Nee stirps prima fui ; genito sum fratre creatus.
Qui tribus ante quater mensibus ortus erat. Lucifer amborum natalibus affuit idem ;
Una celebrata est per duo liba dies. Haec est armiferae festis de quinque Minervae,
Quae fieri pugna prima cruenta solet. Protinus excolimur teneri, curaque parentis
Imus ad insignes Urbis ab arte viros. Frater ad eloquium viridi tendebat ab aevo,
Fortia verbosi natus ad arma fori. At mihi jam puero coelestia sacra placebant,
Inque suum furtim Musa trahebat opus. Saepe pater dixit : Studium quid inutile tentas ?
Maeonides nullas ipse reliquit opes. Motus eram dictis, totoque Hellcone relicto,
Scribere conabar verba soluta raodis ;
Hosted byGOOgle
63 p. OVIDII NASONTS
Sponte sua carmen numeros veniebat acl aptos,
Et, quod tentabam scribcrc, versus erat. Interea tacito passu labentibus annis,
Liberior fratri sumta mihique toga est, Induiturque humerus cum lato purpura clavo ;
Et studium nobis, quod fuit ante, manet, Jamque decern vitae frater geminaverat aiinos,
Quum perit, et coepi parte carere raei. Cepimus et tenerae primos aetatis hotiores.
Deque viris quondam pars tribus una fui. Curia restabat ; clavi mensura coacta est :
Majus erat nostris viribus illud onus. Nee patiens corpus nee mens fuit apta labori,
Sollicitaeque fugax ambitionis eram ; Et petere Aoniae suadebant tuta Sorores
Otia, judicio semper amata meo. Temporis illius colui fovique poetas,
Quotque aderant vates, rebar adesse deos. Saepe suas voiucres legit milii grandior aevo,
Quaeque necet serpens, quae juvet lierba, Maeer ; Saepe suos solitus recitare Propertius igiies,
Jure sodalitii qui mibi junctus erat. Ponticus heroo, Bassus quoque clams iambo,
Dulcia convictus membra fuere mei ; Et teuuit nostras numeros us Horatius aures,
Dum ferit Ausonia carmina culta lyra. Virgilium vidi tantum ; nee amara Tibullo
Terapus amicitiae fata dedere racae. Successor fuit hie tibi, Galle, Propertius illi ;
Quartus ab his serie tempbris ipse fui. Utque ego majores, sic me coluere minores,
Notaque non tarde facta Thalia mea est. Carmina quum primum populo juvenilia legi,
Barba resecta mihi bisve semelve fuit. Moverat ingenium totam cantata per Urbem
Nomine non vero dicta Corinna mihi.
Hosted byGOOgle
LIE. IV. ELEG. X.
Malta quidem scrips! ; sed, quae vitiosa putavi,
Emendaturis ignibus ipse dedl Tunc quoque, quum fugerem, quaedam placitura
Iratus studio carminibusque raeis. MoUe, Cupidiiieis nee inexpugnabile telis
Cor milii, quodque levis causa moverct, erat. Quum tamen hie essem, minimoque accenderer igne,
Nomine sub nostro fabula nulla fuit- Paene mihi puero nee digna nee utilis uxor
Est data, quae tempus per breve nupta fuit. Illi successit quamvis sine crimine conjux,
Non tamen in nostro firma futura toro. Ultima, quae mecum seros permansit in annos,
Sustinuit conjux exsulis esse viri. Filia me mea bis prima fecunda juventa,
Sed lion ex uno conjuge, fecit avum. Et jam complerat genitor sua fata, novemque
Addiderat lustris altera lustra novem. Non aliter flevi, quam me fleturus aderatum
Ille fuit Matri proxima justa tuli FeliLes ambo, tcmpestivtque sepulti,
Ante diem poenae quod periere meae ! Me quuque fehcem, quod non iiventibus illis
Sum miser, et de nie quod doluere nihil ' Si tamen eistinctis. aiiquid nisi nomina restat,
Et gracilis structos effugit umbra rogos , Fama, parentales, si vos mea contigit, umbrae,
Et sunt in Stygio crimina nostra forn Scite, precor, causam — nee vos mihi fajlere fas est-
Erroiem jussae, non scelus, esse fugae Manibus hoc satis est Ad vos, studiosa, revertor,
Pectora, quae ■Mtae quaeritis acta meae Jam mihi canities, pulsis mehonbus anms,
Veneiat, antiquas miscueratque comas, Postque meos ortus Pisaea vinctus oliva
Ab'itulerat deties praemia victor equus.
Hosted byGOOgle
64 P. OVIDII NASONIS TRISTIUM LIE, IV. ELEG. X.
Quum maris Euxini positos ad laeva Tomitas
Quaerere me laesi Pnncipis ira jubet. Causa meae cunctis nimium quoque nota ruinae
Indicio iion est testificanda meo. Quid referam comitumque nefas famulosque nocentes ?
Ipsa multa tuli non leviora fuga. Indignata malis mens est succumbere, seque
Praestitit invictam viribus usa suis ; Oblitusque raei ductaeque per otia vitae,
Insolita cepi temporis arma manu ; Totque tuli terra casus pelagoque, quot inter
Occultum stellae conspicuumqiie polum. Tacta mihi tandem longis erroribus acto
Juncta pharetratis Sarmatis ora Getis. Hie ego, finitimis quamvis circumsoncr armis,
Tristia, quo possum, carmine fata levo. Quod quamvis nemo est cujus referatur ad aures,
Sic tamen absumo decipioque diem. Ergo, quod vivo duiisque laboribus obsto,
Nee me sollicitae taedia lucis habcnt, Gratia, Musa, tibi : nam tu solatia praebes ;
Tu curae requies, tu medicina venis : Tu dux et comes es ; tu nos abducis ab Istro,
In medioque mihi das Helicone locum. Tu mihi, quod rarum, vivo sublime dedisti
Nomen, ab exsequiis quod dare fama solet ; Nee, qui detrcctat praesentia, livor iniquo
Ullum de nostris dente momordit opus. Nam tulerint magnos quum secula nostra poetas,
Non fuit ingenio fama maligna meo; Quuraque ego praeponam multos mihi, non minor illis
Dicor, et in toto plurimua orbe legor. Si quid habent igitur vatum praesagia veri,
Protinus ut moriar, non ero, terra, tuus. Sive favore tuli, sive banc ego carmine famara
Jure, tibi grates, candide lector, ago.
Hosted byGOOgle
p. VIRGILII MARONIS
BUCOLICON LIBER.
ECLOGA I. TITYRUS.
MELIBOEUS. TITVRUS.
TiTVRE, tu patulae recubans sub tegmine fagi Siivestrera tenui Musam meditaris avena ; Nos patriae fines et dulcia linquimus arva t Nos patriam fugimus ; tu, Tityre, lentus in umbra fornlosam resonare doces Amaryllida silvas,
O Meliboee, dens nobis haec otia fecit. Namque erit ille mihi semper deus ;' illius aram Saepe tener nostris ab ovilibus imbuet agnus, Ille meas errare boves, ut ceniis, et ipsum Ludere, quae vellem, calamo permisit agresti.
Non equidem invideo ; miror magis : uiidique totis Usque adeo turbatur agris. En, ipse capeUas Protiuus aeger ago ; banc etiam vix, Tityre, duco. Hie inter densas corylos modo namque gemellos, Spem gregis, ah ! silice in nuda connixa reliquit. Saepe malum hoc nobis, si mens non laeva fuisset, De coelo tactas memini praedicere quercus. [Saepe sinistra cava praedixit ab ilice comix.] Sert tamen, iste deus qui sit, da, Tityre, nobis.
Hosted byGOOgle
Urbem, quam -dicunt Romam, Meliboee, putavi Stultus ego huic iiostrae similem, quo saepe solemus Pastores ovium teiieros depellere fetus. Sic canibus catulos similes, sic matribiis haedos Noram, sic parvis componere magna solebam, Verum haec tantum alias Inter caput extulit urbes, Quantum lenta solent inter viburiia cupressi.
Et quae tanta fiiit Romam tibi caussa videndi ?
Libertas j quae sera, tamen respexit inertem, Candidior postquam tondenti barba cadebat ; Res^Kxit tamen, et longo post tempore venit, Postquam nos Amaryllis habet, Galatea reliquit. Namque, fatebor enim, dum me Galatea tenebat, Nee spes libertatis erat, nee cura peculi. Quamvis multa meis exiret victima saeptis, Pinguis et ingratae premeretur caseus urbi, Non umquam gravis aere domum niihi dextra rcdibaL
Mirabar, quid maesta deos, Amarylli, vocares, Cui pendere sua patereris in arbore poma : Tityrus hinc aberat Ipsae te, Tityre, pinus, Ipsi te fontes, ipsa haec arbusta vocabant.
Quid facerem ? neque servitio me exire licebat, Nee tam praesentes alibi cognoscere divos. Hie ilium vidi juvenem, Meliboee, quot annis Bis senos oil nostra dies altaria fumant. Hie mihi responsum primus dedit ille petenti : Pascite, ut ante, boves, pueri, submittite tauros.
Fortunate senex, ergo tua rura manebunt,
Et tibi magna satis, quamvis lapis omnia nudus
Limosoque palus obducat pascua junco !
Hosted byGOOgle
Non insueta graves tentabunt pabula fetas, Nee mala viciiii pecoris contagia laedent. Fortunate sfenex, Iiic, inter flumina nota Et fontes sacres, frigus captabis opacum ! Hinc tibi, quae semper, viciuo ab limjtc, sacpes Hybtaeis apibus florem depasta salicti, Saepi levi somnuin suadebit inire susurro ; Hinc alta sub rupe canet frondator ad auras ; Nee tamen interea raucae, tua cura, palumbes, Nee gemere aeria cessabit turtur ab ulino.
TITVRUS.
Ante leves ergo pascentur in aethere cervi, Et freta destitueiit nudos in litore pisees, Ante, pererratis amborum finibus, exsul Aut Ararim Parthus bibet, aut Germania Tigrim, Quam nostro illius labatur pectore vullus.
At nos hinc alii sitientes ibimus Afros, Pars Scythiam et rapidum Cretae veuiemus Oasen, Et penitus toto divisos orbe Britannos, En umquam patrios longo post tempore fines, Pauperis et tuguri congestum caespite culmen, Post aliquot, mea regna videns, mir^bor aristas? Impius haec tarn eulta noyalia miles habebit? Barbarus lias segetes ? En, quo discordia cives Produxit miseros ! en, quis coasevimus agros I Insere nunc, Meliboee, piros, pone ordine vites. Ite meae, felix quondam pecus, ite capellae. Non ego
|
|